Taxane wax ka sheegaya Geedi socodkii wareejinta Dekeda Berbera iyo mashruuca Berbera Corridor

0
545

 Waa Qaybtii koobaad ee qormo taxane ah oo aan ku eegi doono bilowgii, geedi socodkii iyo hiigsiga mashruuca Gacan ku haynta Dekeda Berbera ee shirkadda DP world. Waxaan ku soo bandhigayaa xaqiiqooyin aan u arkay inay dad badan ka anfaci doonaan fahanka arrinta hadda ka taagan dalka.

Akhriste maqaalkani maaha oo keliya rayi iyo sidaan u arko shaqsi ahaan, waxase uu ku qotomaa xaqiiqo baadhis (literature review) aan ku sameeyay waxa laga qoray arrimaha aan ka hadlayo, waxaanan aragti kasta salka ugu joojin doonaa cadaymo aqooneed (theoretical evidence).

Maqaalkani maaha mid siyaasadeed, balse waxa uu ka eegi doonaa arrimaha dhinac dhaqaale (economic perspective), Waxana uu maqaalkani isku dayayaa inuu ka jawaabo, sualo badan oo dadka reer Somaliland iska waydiinayeen arrimaha heshiiska dekeda Berbera, waxaana ka mida sualaha hoos ku qoran:

• Goorma ayuu bilaabmay qorshaha maalgashiga dekeda berbera?

• Waa maxay tallaaboyinka siyaasadeed iyo horumarrineed ina tusayaha geedi socodka maalgashiga dekeda Berbera?

• Side buu u dhacay tartankii shirkadaha dekedaha maamulaa ugu tartamayeen gacan ku haynta Berbera? Sidee loo kala raacsanaa shirkadaha gudo iyo debedba?

• Waa maxay wax soo saarka dekeda Berbera hadda? Intuu leeg yahay awaada soo dejinta iyo dhoofinta ee itoobiya (import and export capacity)?

• Waa maxay fursadaha iyo carqaladaha uu yeelan karo heshiiskani?

• Maxaa laga baran karaa Djibouti dhibaatooyinkii ka soo food saaray, iyo xadiga isticmaalka Ethiopia ee dekedaheeda?

• Is barbardhiga jidhka Berbera addis abbaba corridor iyo jidadka kale ee Africa?

• Gebo gebo iyo Talooyin ku wajahan dawlada Somaliland? Qormada koobaad: Goorma ayuu bilaambay Qorshaha maalgashiga dekeda Berbera ?

Marka aan ka hadlayo waqtiga uu bilaabmay, Qorshaha iyo geedi socodka ee isu socodka geeska africa, ee Berbera corridor, uma jeedo inaan ku durayo heshiiskaa in la galo, waxaanse u jeedaa in aan cadeeyo ay kala duwan yihiin sida loo madaxda Somaliland dadka ugu sheegayaan iyo waaqaca jira ee heshiiska dekeda berbera. Maxaa dadka runa loogu sheegi waayay waaba higsi iyo hididiilo wanaagsane?

Jawaabtaa adiga aan kuu daayo, waxaan kale oo aan kaga hadlayno maqaalka waxa weeye in heshiiskani ku imanid xeelad iyo dedaalka dawlada somaliland, bals ay dekeda Berbera yahay meel laga fursan waayay, muhiimna u ah ganacsiga geeska africa, sidaa daradeed aan loo baahnay siyaasi amaana iyo mid ka dhaleeceeya toona, lkn loo baahanyay in hoos loo eego waxyabaha inooga qorshaysan geedi socodka heshiiska, meelaha aynu ku liidano(weaknesses),meelaha aynu ku xooganay iyo waxyaabaha fursadaha ah.

Intaynaan jawaabta si toos ah isu dul taagin aynu ka hadalo waxyaabaha salka u ah heshiiska aynu ka hadlayno ee geeska ka dhacayay labaatankii sano ee ugu danbeeyay, waxyaabahaa arrinta ugu muhiimsani waxa weeye, koboca dhaqaale iyo bulsho ee dalka Ethiopia(economic and population growth). Haddaba markii Ethiopia dareentay koriinka dhaqaalaheeda iyo bulshadeeda in aanay siayaasad ahaan iyo dhaqaale ahaanba fiicanayn inay ku xidhnaato hal ama laba dekedood balse ay u baahantay dekedo dhawr oo ay u isticmaasho, dekeda berbera waxay markasta safka hore kaga jirtay dekeda la soo hadal qaadayay, bal aan eegno xog ay soo saartay haayada qaramada midoobey u qaabilsan shirarka ganacsiga iyo horumarka (UNITED NATIONS CONFERENCE ON TRADE AND DEVELOPMENT )kuna taariikhaysan 6 february 1995, cinwaankeeduna ahaa, Habka isu gudubka socotada gaadiidka ee ethiopia (Transit transport systems for Ethiopia) kaas oo dhinacyo badan taabanayay bal eegno qodobkiisa labatanaad oo leh sidan hoos ku qoran: Marka laga yimaado dekedaha Assab, massawa iyo Djibouti, dawlada ethiopia waxa kale oo ay isticmaali doontaa dekedaha soo socda oo kala Berbera iyo Zaila oo ku yaal waqooyiga somalia.

Dekedahan oo aan aad u horumarsanayn una qalabaysnayn in ay isticmaalaan maraakiibta waawayni, waxa dhulwaynaha ethiopia ku xidha wadooyin. Waxa xogo dhawaan la helayaa xaqiijinayaan in alaabi laga leeyay barriga ethiopia ay ka soo degaan dekedehaas (UNCTAD, 6 February 1995) Aan hore usii dhaafo oo ka soo dhawaado bal waqti ka danbeeyay, iyadoo ay jiraan qoraalo (articles), warbixino (reports) ama cilmi baadhis (research study), badan oo anan qoralkan ku wada xusi karin oo waafaqaya arrintan. Waxaan u gudbayaaa oo aan aad isu dul taagi doonaa warbixin cilmi baadhiseed ( research study report)uu qoray nin la yidhaahdo Louis Berger S.A. oo ay maal gelinayso midawga yurub oo kaashanaysa companiga la yidhaahdo Afro consulant plc oo ethiopia laga leeyay, cinwaankeeduna ahaa baadhista isu socodka ee gobolka iyadoo la isticmaalayo Dekeda Berbera. warbixintani waxay is barbar dhigaysaa dekeda Berbera iyo iyo wadadeeda ku xidha itoobiya, dekadaha kale ee ay ka mid yihiin Djibouti, Sudan por and Mombassa. Warbixintani waxay wax badan ka sheegaysaa sida uu socdo geedi socodka Berbera corridore ee laga hirgaliyey dalka Somaliland .

 

Ahmed Sed Hassan

Local Research and Analayst

Siciidxasan@hotmail.com

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here