Guud ahaan gobollada bari ee Jamhuuriyadda Somalilad, ayay abaartu faro ba’an ku haysaa xoolihiina ay ka baxeen dadkii reer miyiga ahaa ee ku noolaa munaafacaadka Xoolaha isla markaana iyaguna geeri qarka u saaran, ka dib markii ay abaarta ku afar jirsatay ay ka qaaday duunyadii ay ku noolaayeen.
Gobollada Bariga Saaxil,Togdheer,Sool,Buuhoodle,Sanaag iyo Badhan, ayaa ah gobollada dadka ku nool ee reer miyiga ahi ay halista ugu jiraan in ay ku baxaan abaarta ku habsatay ee dalka oo dhan ka jirta, taasoo inta badan gobollada bari xoolihii ku noolaa ay ku le’deen abaartan oo noqonaysa tii ugu xumayd ee muddo dheer soo marta dalkan. Waxaa soo baxaaya warar sheegayaa in todoba qof ay u dhinteen 72 saacadood ee laga soo gudbay , Bulshada Somaliland ayaa is waydinayaa halka ay ku danbeyeen guddidii taakulaynta abaaraha oo aan bulshada waxba gaadhsin balse ay jiraan malaayin doolar iyo raashin tiro badan oo lasoo gaadhsiyey guddida baaraha Somaliland ee hoggaamiyaha u yahay Madaxweyne ku xigeenka Somaliland Cabdiraxmaan Cabdilaahi Ismaaciil (Saylici).
“Waxaan haystaa siddeeed carruur ah ilmaha ugu weyni waa 16 sanno jir, waxaana ugu yaraa ilmaha toban bilood jiray oo naqafo darro u dhintay. waxaan u waayey caano xoolaad iyo kuwa naaskaba. carruurta kale waa ay wada jiifaan waxaa ugu culus gabadh 15 sanno jir ah iyada oo sakaarad ah ayaa layga qaaday waxaa la geeyey Laascanood, miyir ma qabo muddo 17 cisho ah.” Ayey tidhi Hooyo Somalilander ah oo ku sugan deegaanka Cagallaaye ee gobolka Sool .
Dhinaca kale qiimaha sarrifka Doollarka,ayaa halkii ugu sarraysay gaadhay tan iyo markii ay Xukuumadda Somaliland ka soo saartay go’aamada lagula dagaalamayo sicir bararka iyo iyo sarif bararka Dollarka isla markaana kor loogu qaadayay qiimaha shillilnka Somaliland.
Kor u kaca sarifka ama isu-bedelka lacagta dollar-ka ee shillinka Somaliland ayaa maalmihii u dambeeyey lagu sarrifayey $1 oo dollar lacag dhan 8.600 gacanta hore taasoo ka soo hor jeeda digreetadii Madaxweynaha Somaliland ee lagu meel mariyay qiimaha Dollarku in aanu dhaafi karin 7000 oo shillinka Somaliland ah.
Waxaa kale oo aan la garanayn illaa imika qiimaha gacanta dambe ee Dollarka lagu kala iibsanayo taasoo iyadu noqotay wax suuq madaw lagu kala iibsado .
Dadweynaha caasimadda Somaliland ee Hargeysa ayaa siyaabo kala duwan uga hadlay kor u kaca qiimaha Dollarka oo ay tilmaameen in uu yahay wax sharci darro ah oo aan u hoggaansamin go’aamadii ka soo baxay xukuumadda Somaliland oo aan inta badan fulin ,waxaa garab socda sicir barar baahsan oo ku habsaday bulshadda Somaliland kaas oo ay ugu wacan kor u kac doolarka , abaarta iyo qorshe la’aanta Xukumadda Madaxweyne Silaanyo . “Sicir bararkan waxaan u aragnaa laf-jab ku yimi bulshada Somaliland , waxaanu ka codsanaynaa Xukumaddayada in ay shaqo degdeg ah oo ka daacad ah ay ka qabato oo go’aankeedi hore ay ku adkaysato.” Ayuu yidhi Cabdiraxmaan Sidci oo ka mid ah dhalinayaradda magaalada hargeysa .
Ugu Danbaytii Waxaa Somaliland kusoo badanaaya Sixirka lagu afduubo gabadhaha iyo caruurta yar yar Raxma Cabdi Maxamed oo ka mid ah haweenka ay qafaasheen dadka wax sixra ayaa ka sheekaysay sidaay wax u dhaceen “Waxaannu fuulay gaadhi Noah ah oo ay saaran yihiin qof dumara iyo afar nin, intaas ka dibna guri ayay I geeyeen oo waxa ay fureen mid ka mida qolalkii guriga, waxaana guriga ugu tagay oo ku jiray laba hablood oo koomo ku jiray islamarkana miyirkoodu maqanaa, kaanoolena ku xidhan yahay, anigana way I fadhiisiyeen oo dhiiga ayay iga qaadeen.” Ayey tidhi iyada oo hadalku dhib ku yahay ,Xukumadda Somaliland ayaa arrimaha kaga mashquushay iibinta iyo boobka hantiadda Umadda xilli ay dadkeedu la il daran yihiin abaarta xoolo ma reebto ah , Sarif iyo sicir barar is barkan oo afeeyey iyo dadka sixirka ku shaqaysta oo dadka ka ganacsada
Wariye Saciid Faarax Cagjar
saciidm66@gmail.com