Hargeysa ( Ceelgardinews.com ) – Ciidan shisheeye oo kaa xoog iyo xoolo badan keenistiisu xaq-darro kaliya kuma aha umadda, sidoo kale waa xaqirraad xis la’aani wehellineyso oo xasilnaanshiyaha iyo nabadda farsamada lagu soo xuuraamay ku ah wax-yeello.
Waa xasarad iyo xiqdi cid maanka-garashada ka xanuunsaneysaa u soo xawillayso xero nabad ah. Bal xaqiiqso xumaanta laguu soo xamaallayaa inta ay le’eg tahay.
Awoodda ciidan ee UAE waxa ay dhan tahay xag cir, bad iyo dhul ma aha mid aynnu isku aaminni karno. Bal eeg marka hore ciidanka Somaliland aan aqoonsanneyn ee lagu soo hoggaamiyey awooddiisa Military ee casriga ah.
Dalka UAE waxa uu leeyahay 65,000 oo ciidan ah (Active Frontline Personnel). Dadka Imaaraatiga ahi waa 5,000 oo kaliya, 60,000 ee kale waa calooshood u shaqaystayaal cid walba leh oo u badan Asian, Latinos iyo Afrikaan.
Waxa kale oo uu leeyahay qalab aad u casri ah iyo saanad ciidan oo ballaadhan, oo gabi ahaanba ka xoog weyn dhammaan dalalka Afrika marka laga reebo South Africa Egypt, Ethiopia & Nigeria. Qalabkaa iyo saanaddaa waxa ka mid ah:-
Waxa uu Imaaraadku leeyahay 790 diyaaraddood oo kuwa dagaalka ah (Total Aircraft), waxa na ay kala yihiin kuwa wax duqeeya (Interceptors) oo dhan 96, kuwa gantaalaha waaweyn baalasha ka soo tuura (Fixed Wing Attackers) oo dhan 96, kuwa saanadda dagaalka iyo ciidanka dallaayadaha ku booda qaada ((Transport Aircrafts) oo dhan 209, kuwa qumaatiga u kaca ee dagaalka(Helicopters) oo dhan 229 iyo kuwa tobabarrada loo isticmaalo (Trainer Aircraft) oo dhan 160.
Dhanka ciidanka badda marka aad eegto (Naval Forces) waa ciidan aad u dhisan oo leh 75 markab oo kuwa dagaalka ah, waxa kale oo ay leeyihiin laba maraakiibta yar yar ee dheeraysa ee dagaalka (Corvettes) oo ridda gantaalo riddo dheer oo wax-yeello badan.
Waxa kale oo ay haystaan laba markab oo ah kuwa miinnooyinka badda hoos dhiga (Mine Warfare Crafts) iyo waliba kuwa xeebbaha ilaaliya oo 12 xabbo ah oo saamixi kara in 30 daqiiqo ee walba ay iskaga gudbi karaan 850 km ee baddeena.
Intaa waxa u dheer xoog dhaqaale iyo ujeedooyin qarsoon, oo in la fahmo amma la darso laga doorbiday in xaqul qalin yar oo hal qoys ku filan lagu doorsado dhuuntii dhaqaale ee dalka ee 25 sano aynnu ku samatobaxney.
Awood aynnu isaga kicin karno haddii ay wax xumaadaan ma jirto, waayo la inna ma aqoonsana, heshiis laba dhan leh ah (Bilateral Agreement) cid la ma gali karno, maxkamad inna kala saarraysaa ma jirto.
Hadhow waxa aynnu baryi doonaa haddii ay wax xumaadaan waa Xamar, taasina waxa ay saamixi doontaa Alle kama dhigo e, in bilaa shuruud aad ku tagto adiga oo baryootamaya waliba.
Anigu ka muwaadin ahaan hore dhawr jeer ayaan uga hadlay saldhiggan inta itaalkayga ahna, waan ka dagaallami doonaa. Waxa se aan shacabka Somaliland leeyahay ku qasba xukuumadda in ay heshiiska idiin soo bandhigto haddii kale diidda arrintan waa masiibo aydaan hadda in badan oo idinka mid ahi dhaadayn haddii ay leexato.
Yaan la idiin hoosaasin, waan ogahay oo xisbiga aan taageersannahay waa uu ka baqayaa ka hadalkiisa, Waddani isna bayaankii uu shaley soosaaray kuma wada socdo. Waad arki doontaan Guddoomiye Cirro oo Dubai inta loo ga yeedhay la ogolaysiiyey, Faysal isagu hawsiisu way dhammaatay, wixii sii yaraa qaaday. Haddii intaa la ansixiyo se ciidanku waa uu iska iman, adiga oo aan itaal aad ku kicisaana kugu jirin.
Waxa intaa ka darran heshiis caalami ah oo cidda kaliya ee dastuurku in ay gasho siiyey ay tahay xukuumadda, wasiirkeedii u saxeexi lahaa waa uu diidday, inan yar baa kalidii saxeexday, Wakiilladii ay ahayd in ay ansixiyaan Guuritida ayaa madaxa loo galiyey si qayru-sharci ah!
Xaal halka uu marayo waad la socotaan, heshiis qarsoodi ah oo wax ku qoran aan la aqoon ayaa la rabaa in laga ansixisto kuwaa dhaameelka loo ruxayo. Arrintani waa arrin masiiri ah ee yaaney idin hoos marin, wax quraarad madow ku jira oo aydaan aqoon wax ka soo bixi doona.
Qalinkii Aqoonyahan Mohamed Hagi Mohamoud